Psychologisch eigenaarschap ontstaat wanneer mensen zelf actief met materialen en ideeën aan de slag gaan en er iets mee gaan maken. Als je iets zelf  hebt gebouwd en dat heeft je moeite gekost, heeft dat tot effect dat je er meer van gaat houden en het meer gaat waarderen. Dit psychologisch fenomeen heet het IKEA-effect. Sarstedt et al (2017) deden een conceptuele replicatie studie naar het IKEA-effect en concludeerden dat het IKEA-effect inderdaad optreedt en dat psychologisch eigenaarschap erin een belangrijke rol speelt. Dit IKEA-effect heeft zowel nuttige als onhandige kanten, denk ik.

Psychologisch eigenaarschap

Wanneer mensen iets bouwen beïnvloeden en vormen ze hun omgeving en demonstreren ze hun competentie aan zichzelf en anderen. Ze ontwikkelen ook een gevoel van verantwoordelijkheid over wat ze hebben gemaakt. En vervolgens vertaalt zich dit gevoel van verantwoordelijkheid in een gevoel van persoonlijk eigendom, zelfs wanneer de persoon niet de wettelijke eigenaar van het product of idee is.

Nuttig

Het IKEA-effect is denk ik nuttig te kennen in allerlei situaties waarin psychologisch eigenaarschap belangrijk is. Wanneer leidinggevenden medewerkers laten meebeslissen over de koers van de organisatie, bijvoorbeeld, stimuleert dit om die gekozen koers ook echt te willen uitvoeren. En wanneer docenten aan leerlingen vragen welke regels ze in de klas willen hanteren, voelen leerlingen zich meer eigenaar van die regels en zijn ze meer bereid zich eraan te houden.

Onhandig

Maar een onhandige kant van het IKEA-effect en psychologisch eigenaarschap is dat mensen ervan overtuigd kunnen raken dat ze bepaalde ideeën en producten zelf hebben bedacht terwijl dat niet het geval is. Door bepaalde ideeën te omarmen en zich eigen te maken, en er vervolgens een eigen product van te maken, kunnen mensen gaan geloven dat het oorspronkelijk idee ook van henzelf kwam.

Kennis is er om te delen

Al jarenlang publiceren wij onze artikelen gratis en stellen we die ter beschikking aan wie er interesse in heeft. Ook de materialen die we in onze trainingen gebruiken mogen door de deelnemers worden gebruikt in hun eigen werk. We merken dat er psychologisch eigenaarschap ontstaat en dat veel organisaties de progressiegerichte aanpak waardevol vinden om te gebruiken. In combinatie met het vermelden van ons copyright (©Centrum Progressiegericht Werken) juichen we dat van harte toe. Tegelijkertijd proberen we zelf steeds alert te zijn op het vermelden van de onderzoeken waar wij onze artikelen, producten en ideeën op baseren. Kennis is er om te delen, want door kennis te delen boeken we samen progressie.

Psychologisch eigenaarschap

Psychologisch eigenaarschap blijkt volgens de onderzoekers, het onderliggende mechanisme te zijn dat ervoor zorgt dat mensen meer waarde hechten aan producten en ideeën die ze deels zelf in elkaar hebben gezet. Als mensen bijvoorbeeld een cake-mix kopen waar ze zelf nog eieren aan toe moeten voegen beoordelen ze de cake positiever en zijn ze meer bereid de cake-mix te kopen dan wanneer ze alleen maar water hoeven toe te voegen. In een wereld van co-creatie is het goed om te begrijpen dat het IKEA-effect en psychologisch eigenaarschap optreden wanneer mensen ideeën en producten gaan gebruiken om er vervolgens zelf iets mee te doen en mee te bouwen.