Je moet je eerst slechter voelen, voor je je beter kunt gaan gedragen. Vanuit die bewuste of onbewuste aanname zijn mensen geneigd om de ander te straffen, excuses te eisen of te bekritiseren. Maar ik denk dat die aanname niet klopt. Mensen kunnen zich zelfs sneller en kwalitatief beter gaan gedragen wanneer ze zich niet eerst schuldig hoeven voelen of zich moeten gaan schamen.

 

Trainingen
Progressiegericht Werken

 

Druk

‘Zeg sorry!’ Soms eisen mensen van anderen dat ze excuses maken voor wat ze hebben gedaan, of zelfs voor wat ze denken en geloven. ‘Voor straf moet jij…’Soms straffen mensen andere mensen voor wat ze hebben gedaan, denken of geloven. Voorwaardelijke achting; soms negeren mensen andere mensen of tonen ze alleen affectie en respect wanneer die ander zich gedraagt, denkt of gelooft wat zij goed vinden. Onder dergelijke druk moet degene die zijn excuses aanbiedt, straf ondergaat of genegeerd/beloond wordt met respect zich gaan verbeteren.

Goede bedoelingen

Natuurlijk kan de persoon die excuses eist, straf oplegt of voorwaardelijke achting geeft dit doen vanuit wraakzucht. Maar vermoedelijk gebeurt het zeker zo vaak vanuit goede bedoelingen. De ouder die straft denkt dat het kind daarmee leert zich beter te gedragen. De leidinggevende die tegen zijn team zegt ‘zeer teleurgesteld te zijn in hen’ hoopt dat het team zich daardoor gaat schamen en vervolgens beter gaat functioneren. De leidinggevende die een donderpreek houdt hoopt daarmee dat de medewerker stopt met zijn schadelijke acties.

Inwendige boosheid

Stel dat het kind, het team of de medewerker inderdaad gevoelig is voor de druk die er op hem wordt gelegd. Dan zal er excuses volgen, of de straf wordt ondergaan of de persoon gaat snel stoppen met het schadelijke gedrag. Maar wat speelt zich af in de innerlijke wereld van dat kind, dat team of die medewerker? Terwijl de persoon uitwendig gedrag gaat laten zien dat de goedkeuring van degene die de druk zette weg kan dragen, is zijn innerlijke ervaring er een van inwendige boosheid. Zijn innerlijke spraak zit vol protest. De relatie met de straffer verslechterd.

Conditionele zelfwaardering

Ook kan er conditionele zelfwaardering groeien in diegene. Nu verinnerlijkt hij de boze stem van de ouder of leidinggevende. Hij bekritiseert zichzelf en dat gaat gepaard met fysiek en psychologisch verminderd welbevinden. De ervaring van de persoon die onder druk gezet wordt is negatief. Zijn gevoelens en gedachten over het onderwerp, over zichzelf en over degene die de druk uitoefent zijn negatief.

Progressie

Dat mensen zich slecht kunnen voelen wanneer ze iets hebben gedaan dat fout is, wil niet zeggen dat die negatieve gevoelens noodzakelijk zijn om tot beter gedrag te kunnen komen. Mensen hoeven zich niet eerst slechter te voelen voor ze zich beter kunnen gaan gedragen. Een kind kan zich direct richten op het gedrag dat de ouder wenselijk vindt, zonder zich eerst te moeten schamen of schuldig te moeten voelen. We hoeven ons niet in allerlei bochten te wringen om negatieve gevoelens in de ander te voorkomen, maar net zo min is het nodig om bewust te proberen negatieve gevoelens bij de ander op te wekken. Beter richten we ons direct op de progressie die we zoeken en verwachten van de ander.

 

Trainingen
Progressiegericht Werken