Strenge docenten creëren onwillige leerlingen

Strenge docenten creëren onwillige leerlingen. Ze bereiken daarmee precies het tegenovergestelde van wat ze pogen te bereiken. In een nieuw onderzoeksartikel van Paulmann en Weinstein (2023) beschrijven zij het effect van de intonatie waarmee de docent iets zegt tegen leerlingen.

Gedrag van de docent

Met diens gedrag beïnvloedt de docent het motiverende of demotiverende klimaat in de klas. Het (de-)motiverende klimaat in de klas is een voorspeller van het welbevinden van leerlingen in de klas en hun betrokkenheid bij de les. De docentgedragingen die een motiverend klimaat stimuleren of juist een demotiverend klimaat veroorzaken zijn veelvuldig onderzocht. Maar daarbij wordt vaak niet specifiek gekeken naar de afzonderlijke bijdrage van de woorden, de lichaamstaal en de intonatie in de stem van de docent. Paulmann en Weinstein namen de rol van de intonatie in de stem van de docent onder de loep.

Intonatie

De onderzoekers maakten onderscheid tussen drie soorten intonatie, terwijl de woorden die de docent uitsprak telkens hetzelfde waren. Een controlling intonatie klinkt de docent drukkend en streng. Bij deze strenge toon klinkt de stem van de docent hard en legt die veel energie in de woorden. Er wordt op een luidere toon gesproken. Bij een autonomie-ondersteunende intonatie klinkt de docent uitnodigend, warm en praat hij wat rustiger en met een zachter volume. Bij de derde intonatie werden de woorden op een neutrale toon uitgesproken.

Strenge intonatie

Bij de strenge intonatie rapporteerden leerlingen minder vervulling van hun psychologische basisbehoeften aan verbondenheid, autonomie en competentie dan in de andere twee intonatie-condities. Ze rapporteerden lager welbevinden, in termen van hoe ze zich voelden en zelfwaardering. Ze rapporteerden ook een lagere bereidheid om persoonlijke informatie te delen met de docent (bijvoorbeeld over dat ze gepest werden, dat ze een onderwerp interessant en leuk vonden, dat ze een positieve ervaring hadden op school). Leerlingen voelden zich minder competent.

Autonomie-ondersteunende intonatie

Bij de autonomie-ondersteunende intonatie rapporteerden leerlingen vervulling van hun psychologische basisbehoefte aan autonomie en verbondenheid. De autonomie-ondersteunende intonatie-conditie voorspelde positieve effecten in termen van welbevinden, bereidheid om persoonlijke informatie te delen en intentie om actief mee te doen in de les, via de vervulling van de behoefte aan autonomie en verbondenheid.

Strenge docenten creëren onwillige leerlingen

Leerlingen die een strenge stem horen lijden daaronder, omdat de strenge stem een demotiverend leerklimaat oproept. De leerling is minder betrokken bij de les, minder bereid om persoonlijke informatie te delen met de docent en voelt zich minder goed in de klas. Docenten doen er goed aan om hun stem een neutrale of autonomie-ondersteunende intonatie te geven. Zo vervullen ze de psychologische basisbehoeften van leerlingen en dragen ze bij aan vitaliteit van leerlingen en welbevinden op school.

Oprechte intonatie

Dit onderzoek zou er m.i. niet toe moeten leiden dat docenten zich bewust op hun intonatie gaan richten wanneer ze praten met leerlingen. Wanneer docenten zo gefocust raken op hun stem belasten ze zichzelf met een extra mentale taak, en hun intonatie zal gemaakt overkomen. In plaats van te focussen op hun intonatie doen docenten er beter aan om oprecht autonomie-ondersteunend te willen lesgeven en communiceren met leerlingen. Wanneer een docent oprecht keuzemogelijkheden wil bieden, oprecht de rationale van activiteiten in de klas wil verhelderen, oprecht wil aansluiten bij het perspectief van de leerling etc., dan zal zijn intonatie daarmee congruent worden. Het is niet mogelijk om tegelijkertijd oprechte belangstelling te hebben om het perspectief van een leerling te onderzoeken én een autoritaire en boze toon in je stem te leggen.