Schop onder je kont dat heeft mijn kind gewoon nodig, want zachte heelmeesters maken stinkende wonden, zei een moeder tegen een andere moeder terwijl ze het zwembad uitliepen waar hun kinderen zwemles hadden. Het kind van deze moeder was bang voor water en de tocht naar het zwembad was een klein drama geweest. De moeder had haar kind ferm toegesproken. Niet zo’n angsthaas zijn! Kom op, verman je en wees eens wat dapperder! Niemand houdt van doetjes en gejammer. Haar kind was stil geworden en was verder zonder morren het water in gesprongen. De moeder vond dat een mooi resultaat. Zie je wel, al dat begrip is nergens goed voor, zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Wat mijn kind nodig heeft is een schop onder zijn kont. Wat denk jij, werkt het inderdaad goed om je kind op deze manier stevig aan te pakken als het bang is?

Onderzoek van Benita et al

Benita et al (2019) deden experimenteel onderzoek naar de potentiële effecten van autonomie ondersteuning of ondermijning op emotieregulatie en het nastreven van emotiedoelen. In vier studies onderzochten zij (het hanteren van) angst, opgeroepen door bijvoorbeeld het zien van een eng filmfragment.

Motief voor emotieregulatie

Emotieregulatie gaat gepaard met het nastreven van een emotiedoel. Je voelt je bijvoorbeeld boos en je kiest ervoor om kalm te blijven. Je reguleert zo je boosheid en kiest voor het emotiedoel van kalmte. Maar mensen zijn niet altijd gemotiveerd om hun emoties te reguleren. De vier studies laten zien dat er onderliggende motieven een rol spelen bij het nastreven van een emotiedoel. Mensen die zich onder druk gezet voelen om hun emoties te reguleren blijken anders te reageren dan mensen die er vrijwillig voor kiezen om hun emoties te reguleren.

Drie condities

In de vier studies waren drie experimentele condities. In de ene conditie werden de participanten op een controlerende wijze geïnstrueerd om hun angst te beteugelen gedurende het kijken naar een enge film. In de tweede conditie werd ze op een autonomie-ondersteunende manier gesuggereerd dat het verstandig zou zijn om hun angst te reguleren. En in de derde conditie werd hen geen specifieke instructie gegeven, hen werd alleen verteld dat ze gingen kijken naar een eng filmfragment.

Initieel even gemotiveerd

Het bleek dat tijdens het kijken naar het eerste filmfragment zowel de participanten die op een controlerende wijze waren geïnstrueerd hun angst te beteugelen als de participanten die op een autonomieondersteunende manier waren gesuggereerd hun angst te reguleren in dezelfde mate van plan waren om hun angst te reguleren. Ze hadden in beide condities tot doel om hun angst te beheersen. En daar deden ze ook hun best voor.

Averechts effect

Maar bij het kijken naar het tweede filmfragment dat angst opriep toonde zich het motivationele verschil tussen beide groepen. Voorafgaand aan het tweede enge filmfragment kregen de respondenten namelijk de vrije keuze om hun emoties al dan niet te reguleren. Degenen die onder druk waren gezet om hun angst te beteugelen, lieten dat het doel om hun emoties te reguleren los toen de druk wegviel. Degenen die op een autonomieondersteunende manier waren bejegend voorafgaand aan filmfragment 1 behielden hun motivatie om hun angst te reguleren tijdens het bekijken van filmfragment 2.

Banger en defensiever

In studie 2 bleek dat de participanten in de controlling conditie banger werden tijdens het kijken naar filmfragment 2, terwijl de participanten in de autonomieondersteunende condities juist minder bang waren dan eerder. De eersten reageerden defensief en vermijdend. De participanten in de autonomieondersteunende conditie reageerden open en gingen actief met hun emoties aan de slag. De controlling conditie had dus een negatief effect zodra de druk wegviel: men werd banger en defensiever. In studie 3 bleek dat het normale gewenningsproces dat ontstaat wanneer je tweemaal dezelfde enge film ziet niet opging voor degenen in de controlling conditie. Ze waren net zo bang als toen ze de eerste keer naar de film keken, terwijl degenen in de autonomieondersteunende conditie juist minder bang waren omdat ze de film al eens hadden gezien.

Gehoorzaam onder druk

In het dagelijks leven komt het vaak voor dat het wenselijk is dat mensen hun emoties zelf onder controle nemen. Daarvoor is het nodig dat ze zelf naar emotieregulatie willen streven. Kalmeer je of word je rustig omdat je voelt dat dat van je wordt geëist, dan vervalt je motivatie om je emoties te beheersen zodra die druk wegvalt. Gehoorzaamheid onder druk leidt op termijn tot minder emotieregulatie. En dat gaat weer gepaard met meer angst en defensiviteit.

Schop onder je kont

De schop onder je kont die deze moeder haar kind gaf creëert dus wellicht juist een nog banger kind. Harde heelmeesters maken stinkende wonden, zou dan misschien ook wel een passender uitdrukking zijn. Lees ook: dat ik je onder druk zet is voor je eigen bestwil.