Psychologische rijkdom en wijsheid

Psychologische rijkdom en wijsheid zouden wel eens aan elkaar gerelateerd kunnen zijn. Oishi en Westgate leggen dit uit in een onderzoeksartikel dat op 16 juli 2021 nog niet is verschenen maar in de toekomst via deze doi te vinden zal zijn. In een eerder artikel beschreef ik al dat psychologische rijkdom wel eens een verwaarloosd aspect zou kunnen zijn van wat mensen kunnen ervaren als ‘een goed leven’. Traditioneel wordt onderscheid gemaakt tussen twee constructen: een gelukkig leven en een betekenisvol leven. De onderzoekers Oishi et al suggereren echter dat er een derde manier is om een goed leven te operationaliseren: een psychologisch rijk leven.

Gelukkig, betekenisvol, psychologisch rijk

Een gelukkig leven kenmerkt zich door comfort, vreugde, stabiliteit. Een betekenisvol leven kenmerkt zich door het ervaren van een bedoeling, significantie en coherentie. Een psychologisch rijk leven kenmerkt zich door variatie, interesse en perspectiefwisseling. De onderzoekers leggen uit dat nieuwsgierigheid, spontaniteit en energie een psychologisch rijk leven faciliteert. Sterke morele principes faciliteert een betekenisvol leven en stabiele relaties, geld, tijd en positieve mindset faciliteren een gelukkig leven. Deze drie dimensies van een goed leven dragen bij aan verschillende levensuitkomsten. Geluk leidt tot persoonlijke voldoening, betekenisvolheid leidt tot een bijdrage aan de samenleving en psychologische rijkdom leidt tot wijsheid.

Dimensies

Gelukkig zijn, betekenis ervaren en psychologische rijkdom ervaren zijn drie dimensies van een goed leven, niet drie onafhankelijke typen leven. De drie dimensies kunnen dus best alledrie in een bepaalde mate aanwezig zijn in iemands leven. Maar ze zijn niet hetzelfde. Dingen die plezierig zijn, zijn niet per definitie interessant, dingen die interessant zijn, zijn niet per definitie plezierig. Gelukkige ervaringen zijn niet per definitie psychologisch rijke ervaringen. Psychologisch rijke ervaringen zijn niet per definitie gelukkige ervaringen.

Nieuwigheid die leidt tot verandering

Een subjectieve ervaring van verrassing, nieuwigheid, complexiteit en perspectiefwisseling is cruciaal voor het ervaren van psychologische rijkdom. Hierbij gaat het niet om stimuli die kortdurend leiden tot bijvoorbeeld interesse, maar om de lange termijn uitkomsten van een aaneenschakeling van rijke ervaringen. Een psychologisch rijk leven bestaat uit interessante ervaringen waarin nieuwigheid en complexiteit samengaat met een diepgaande verandering in perspectief. Openheid en extraversie zijn daarbij geassocieerd met een psychologisch rijk leven, extraversie, gewetensvolheid en hoog sociaal-economische levensstandaard zijn geassocieerd met een gelukkig leven.

Wijsheid

Een populaire psychologische definitie van wijsheid is feitelijke en procedurele kennis over de fundamentele pragmatiek van het leven, inclusief inzicht in levenssituaties en een goed oordeel en advies ten aanzien van ingewikkelde problemen. Voor veel interessante artikelen over wijsheid zie deze site van Coert Visser. Wijsheid gaat voorbij conventionele kennis en gaat samen met een bewustzijn dat je eigen inzicht niet definitief noch universeel is. De ervaringen van mensen die een psychologisch rijk leven leiden zijn anders dan die van mensen die een betekenisvol of gelukkig leven leiden. En die ervaringen leiden tot andere uitkomsten, namelijk tot exploratie en wijsheid.

Goed leven

Wat voor soort leven willen mensen graag leven? Heel veel mensen willen graag een gelukkig leven, en daarnaast willen ook veel mensen een betekenisvol leven. Maar de onderzoekers hebben ontdekt dat er daarnaast ook mensen zijn die een psychologisch rijk leven ambiëren. In dit artikel schrijf ik daar meer over. De conclusie is dat een psychologisch rijk leven wordt gezien als een van de manieren waarop mensen een goed leven kunnen hebben en dat een psychologisch rijk leven echt een aparte dimensie is van goed leven, naast geluk en betekenisvolheid.

Overlijdensberichten

Naast die zelfrapportages is het ook interessant om te kijken hoe andere mensen aankijken tegen het leven van hun naasten. Een analyse van overlijdensberichten geeft inzicht in hoe andere mensen naar iemands leven kijken en het beschrijven. Het blijkt dat een overlijdensbericht waarin het leven van de persoon werd beschreven in termen van psychologische rijkdom ook werd beschreven in termen van minder geluk. Betekenisvolheid en gelukkig zijn bleken niet te zijn gecorreleerd. En een psychologisch rijk leven correleert ook slechts matig met een betekenisvol of gelukkig leven. Een psychologisch rijk leven is apart, op zich staande, dimensie van een goed leven.

Levenservaringen

Dus hoe ontstaat een psychologisch rijk leven? Levenservaringen die nieuw en uitdagend zijn en die leiden tot een perspectiefwisseling dragen bij aan een psychologisch rijk leven. De levenservaringen kunnen klein zijn, zoals een kort reisje of een escape room, maar ook groot zijn, zoals in het buitenland studeren of scheiden. Nieuwe ervaringen zijn echter niet per definitie ook rijke ervaringen. Pas wanneer de nieuwe ervaring ook echt leidt tot een perspectiefwisseling is er sprake van een rijke ervaring. Waar leiden die rijke ervaringen toe? Het blijkt dat een psychologisch rijk leven op voorspelbare manier samenhangt met je kijk op de maatschappij.

Status quo

Een gelukkig en een betekenisvol leven zijn positief geassocieerd met het willen behouden van de status quo en het verdedigen van het huidige sociale systeem waarin je leeft. Maar een psychologisch rijk leven is juist negatief geassocieerd met het willen behouden van de status quo en het heersende sociale systeem. Mensen die een psychologisch rijk leven leven blijken sociale verandering te omarmen.

Flexibiliteit

En de flexibiliteit in denken die gepaard gaat met een psychologisch rijk leven resulteert in wijsheid. Mensen die een psychologisch rijk leven leven blijken holistische denkstijlen te adopteren en geïnteresseerd te zijn in verschillende mogelijke achtergronden van andermans gedrag en minder in essentialistische termen te denken. Mensen met een psychologisch rijk leven hebben complexere redeneerstijlen, nemen meerdere oorzaken van gedragingen van anderen in overweging en geloven niet dat een beperkt aantal discrete categorieën individuele verschillen kunnen verklaren. Deze onderzoeksresultaten blijven significant ook wanneer de onderzoekers controleren voor persoonlijkheidskenmerken (zoals openheid).

Leren

Het blijkt dat mensen die een psychologisch rijk leven hebben ook uitdagingen en leerkansen opzoeken. Studenten die psychologisch rijke levens leven blijken uitdagende vakken te kiezen, terwijl het kiezen voor uitdagende vakken niet gerelateerd is aan een gelukkig of een betekenisvol leven leiden. Studenten die een gelukkig of betekenisvol leven leefden bleken prestatie-georiënteerd te zijn (hoge cijfers) terwijl studenten die een psychologisch rijk leven leefden georiënteerd waren op leren (meesterschapsdoelen).

En, en

Een psychologisch rijk leven is niet beter of slechter dan een gelukkig of een betekenisvol leven. Het onderzoek van Oishi en Westgate geeft echter wel aan dat er meer manieren zijn om een goed leven te definiëren dan alleen in termen van geluk of betekenisvolheid. Ik zie veel linken met wetenschappelijke theorieën die mij fascineren, zoals de zelfdeterminatietheorie en de groeimindsettheorie en de theorieën rondom wijsheid.

Psychologische rijkdom en wijsheid

Psychologische rijkdom en wijsheid zouden dus wel eens aan elkaar gerelateerd kunnen zijn. Ik ga het onderzoek volgen, want kennis nemen van het onderzoek van Oishi et al maakt mijn leven psychologisch rijker ?