Met het groeiend aandeel oude mensen in de samenleving is er ook groeiende belangstelling voor de vraag naar het stimuleren van psychologische gezondheid van senioren. Gezond oud worden. Behzadnia et al (2020) schreven een hoofdstuk in het handboek Selfdetermination Theory and healthy aging over de relaties tussen levensdoelen, fysieke activiteit en welbevinden in ouderen.

Levensdoelen

Binnen de zelfdeterminatietheorie wordt onderscheid gemaakt tussen intrinsieke doelen en extrinsieke doelen (zie hier voor een overzicht van de Goal Contents Theory). Intrinsieke doelen zijn doelen die van binnenuit gevoed worden en gaan over jezelf ontwikkelen, bijdragen aan de samenleving, het opbouwen van nieuwe relaties en het koesteren van relaties met anderen, het leren van nieuwe dingen en fysiek gezonde activiteiten ondernemen. Extrinsieke doelen zijn doelen die van buitenaf gevoed worden en gaan over rijk worden, beroemd worden, een goed imago hebben, er fysiek mooi uit zien en materialistisch beter af zijn dan iemand anders.

Longitudinaal onderzoek

De onderzoekers deden onderzoek onder senioren in Iran, een land met lagere inkomens. Op twee momenten kregen de senioren vragenlijst voorgelegd, waarbij er vijf jaar tussen meetmoment 1 en meetmoment 2 zat. Het bleek dat wanneer oudere mensen meer nadruk leggen op intrinsieke doelen ze ervaren dat hun psychologische basisbehoeften beter worden vervuld, wat samengaat met meer een meer fysiek actief leven en meer welbevinden. Wanneer oudere mensen meer belang hechten aan extrinsieke doelen resulteert dat in frustratie van hun psychologische basisbehoeften  en een toename in depressieve symptomen en een verlaagd welbevinden. Dit gaat ook op wanneer iemand zelf heeft gekozen voor het nastreven van het extrinsieke doel.

Psychologische basisbehoeften

Hoe meer belang de oudere hecht aan intrinsieke doelen in plaats van aan extrinsieke doelen hoe hoger zijn psychologisch welbevinden. Hoe meer belang de oudere hecht aan extrinsieke doelen hoe lager zijn psychologisch welbevinden. De positieve relatie tussen intrinsieke doelen en welbevinden is grotendeels een functie van psychologische basisbehoeftenvervulling. De oudere die intrinsieke doelen nastreeft ervaart dat zijn behoefte aan verbondenheid, autonomie en competentie worden vervuld, terwijl het nastreven van extrinsieke doelen gepaard gaat met frustratie van de behoefte aan verbondenheid, autonomie en competentie.

Omgeving

Ouderen die ervoeren dat hun omgeving hun psychologische basisbehoeften vervulden leefden gezonder en rapporteerden een hoger welbevinden dan ouderen die in een omgeving leefden waarin hun psychologische basisbehoeften niet werden vervuld. Ouderen die extrinsieke doelen nastreefden ervoeren frustratie van hun psychologische basisbehoeftenvervulling.

Steeds meer intrinsiek

In het onderzoek gingen de ouderen in de loop van de vijf jaar steeds meer intrinsieke doelen kiezen. Met het ouder worden hechten mensen meer waarde aan intrinsieke doelen in plaats van extrinsieke doelen en dit gaat gepaard met een afname aan depressieve symptomen en een toename in welbevinden. Zou de positiviteitsbias die gevonden wordt bij ouderen hiermee in verband gebracht kunnen worden?

Voorspellers

Intrinsieke levensdoelen voorspellen meer fysieke activiteit en meer fysiek en psychologisch welbevinden. Extrinsieke levensdoelen voorspellen lagere niveaus van fysieke activiteit en lager welbevinden en meer depressieve symptomen. De vervulling of frustratie van psychologische basisbehoeften is de verklarende factor hierin.