Geeft niks dat je bent gezakt, je hebt wel goed je best gedaan. Dat zei Jurgens vader tegen Jurgen die was gezakt voor zijn natuurkunde-examen.

Is dit een goede manier van reageren?

Uit groeimindsetonderzoek blijkt dat dit soort inspanningscomplimenten averechts kunnen werken. De opmerking van Jurgens vader kan door Jurgen worden geïnterpreteerd als teken dat hij weinig aanleg heeft voor natuurkunde. Mensen die denken dat er een inverse relatie is tussen aanleg en inspanning blijken een inspanningscompliment voor een slecht resultaat te interpreteren als een teken van lage aanleg. En er zijn veel leerlingen die denken dat degenen die het beste in een vak zijn, degenen zijn die weinig hoeven te doen voor hoge cijfers.

Preciezer

Carol Dweck pleit daarom voor een preciezere vorm van complimenteren. Dus niet in het algemeen iemand complimenteren met zijn geleverde inspanning. Maar complimenteren op de inspanning die gerelateerd is aan de uitkomst of het leerproces. Dan wordt duidelijk dat het niet alleen gaat om inspanning, maar om effectieve inspanning. Immers, uren lang boven je natuurkundeboek hangen terwijl je niks begrijpt is wel veel inspanning maar weinig effectief. En een inspanningscompliment zou ertoe kunnen leiden dat Jurgen nog meer uren op dezelfde ineffectieve manier gaat blokken.

Wat had Jurgens vader beter kunnen zeggen?

In deze situatie is het geven van een compliment niet zo nuttig. Wel is het belangrijk om erkenning te geven voor wat Jurgen al heeft geprobeerd en wat hem al lukt. Jurgens vader had bijvoorbeeld kunnen zeggen: ‘Vervelend voor je! Ik heb gezien dat je er genoeg uren in hebt gestopt, dus ik vermoed dat de manier waarop je hebt gestudeerd nog niet effectief genoeg is. Heb je een idee hoe je effectiever kunt gaan studeren voor natuurkunde zodat je er meer van leert begrijpen en je resultaten dus ook gaan verbeteren?’

Drie samenhangende groeimindsetinterventies

Een interessante en veelbelovende reactie zou ook zijn geweest om de drie samenhangende groeimindsetinterventies te gebruiken.

Het gaat erom dat Jurgen betere leerstrategieën gaat vinden, hulp krijgt, feedback krijgt, doorgaat met inspanning leveren maar dan op een effectievere manier. Daartoe is Jurgen bereid wanneer hij zijn onvoldoende verklaart in termen van ‘ik begrijp het nog niet goed genoeg’, in plaats van ‘ik heb hier geen aanleg voor’.