Als je doet waar je talentvol in bent voel je je competent. Is competent zonder talent ook een optie? Als je doet wat je goed kunt, dan kan dat heel prettig zijn. Zeker weten dat je een taak goed kunt uitvoeren kan goed zijn voor je humeur. Het kost je weinig energie en toch presteer je goed. Doen wat je goed afgaat is soms ook verstandig. Als je op het podium staat te zingen kun je beter dat nummer kiezen dat je goed kent en kunt neerzetten dan een nummer dat je nog niet goed beheerst. De keerzijde van doen wat je goed kunt is dat het saai kan zijn. Je voelt je niet uitgedaagd, want er wordt niks van je gevraagd waarvoor je inspanning moet leveren.

Uitbouwen wat je goed kunt

Wat kun je doen als je het saai begint te vinden? Je kunt dan nieuwe uitdagingen zoeken op hetzelfde gebied als waar je al goed in bent. Je doet nog steeds de activiteit die je goed afgaat, alleen nu daag je jezelf uit door het net iets moeilijker te maken of het in een nieuwe onbekende context te doen. Je hebt nu wel het prettige gevoel dat je de activiteit goed aankunt, en toch heb je het gevoel dat je met iets nieuws bezig bent.

De perceptie dat je competent bent

Om bezig te willen blijven met een activiteit, moeten mensen de perceptie hebben dat ze competent zijn. De definitie van competentie is echter niet: ‘goed zijn in de activiteit’. De definitie van competentie is wel: ‘dat wat de activiteit van je vraagt aankunnen en kunnen handlen’. Het verschil tussen die twee definities is groot. Als je alleen maar het gevoel zou hebben dat je competent bent wanneer je een activiteit goed uitvoert, dan zou je bij het leren van nieuwe dingen nooit een perceptie van competentie kunnen ervaren. Maar als je een perceptie van competentie kunt ervaren wanneer je een activiteit aan het leren bent en het gevoel hebt dat je aankunt wat er van je wordt gevraagd, dan kun je bij het leren van iets moeilijke en nieuws wel degelijk een perceptie van competentie ervaren.

Ik kan het nog niet, maar ben wel goed bezig

Je kunt bijvoorbeeld objectief gezien slecht zijn in roeien. Maar je kunt je desalniettemin competent voelen omdat je de instructies van je roei-instructeur begrijpt en ze, met inspanning en oefening, telkens een beetje beter weet uit te voeren. Je voelt je competent, terwijl je helemaal aan het begin staat van het leren van de activiteit.

Competent zonder talent

De sterktegerichte benadering die wordt gepropageerd in de positieve psychologie legt een nadruk op het identificeren van je talenten en sterktes, zodat je floreert, je je gelukkig voelt en je goed presteert. Veel organisaties zijn dit idee gaan overnemen. Ik denk dat er tot op heden geen wetenschappelijke onderbouwing is voor deze claim. Zie ook hier: een focus op sterktes kan je zwakker maken. en hier: meta-analyse strenghts.
Intuïtief voelt het wel als logisch dat een focus op je sterktes goed voelt en het kan ook als een prettige boodschap worden ervaren. Maar, ik denk dat het een verstandiger strategie is om de psychologische basisbehoefte aan competentie van medewerkers te vervullen, in plaats van te focussen op talent. Drie redenen daarvoor:

  1. met een focus op talent kan (onbedoeld) een statische mindset worden opgeroepen, zie ook hier
  2. er is geen bewijs dat wat je kunt bereiken afhangt van je aangeboren talent, zie ook hier
  3. met een focus op talent wordt een focus op de persoonlijke eigenschappen aangebracht alsof die eigenschappen inherent positief zijn, in plaats van een correctere focus op de interactie tussen persoon en omgeving (zie ook hier en hier)

Waar wil je goed in worden?

Voor je psychologische welbevinden is het nodig dat je je verbonden voelt met andere mensen, dat je erachter staat wat je doet en dat je je in staat voelt om effectief te functioneren. Als een activiteit je leuk lijkt om goed in te worden, heb je de vraag of je er al dan geen talent voor hebt niet nodig. Wat je dan nodig hebt is de ruimte om de keuze te mogen maken je te richten op het leren van die activiteit, prettige mensen om je heen die je respecteren en ondersteunen in wat je wilt bereiken en hulp en feedback krijgen zodat je verder kunt komen.

Waar moet je goed in worden?

De realiteit in elke organisatie en in ieders leven is dat we soms ook goed moeten worden in dingen die we nu nog niet goed kunnen. Dingen die we misschien ook wel niet zo leuk vinden om te gaan leren. Je kunt je competent voelen bij het leren van die dingen als je merkt dat je er stapje voor stapje beter in wordt. Als je begrijpt waarom het waardevol en belangrijk is dat je de activiteit toch gaat leren, dan kun je er volledig achter staan om ermee aan de slag te gaan. Dat gaat ook gepaard met datzelfde psychologisch welbevinden, net zoals wanneer je iets doet dat je al makkelijk afgaat.

]