Actieve en betrokken leerlingen
Actieve en betrokken leerlingen, dat is de wens van veel docenten. Hoe krijg je een leerling zover dat hij eigenaar wordt van zijn eigen leerproces? In een nieuw artikel van Johnmarshall Reeve en Stephanie Shin geven de onderzoekers aan hoe docenten een actieve en betrokken houding van leerlingen kunnen ondersteunen.
Actieve en betrokken leerlingen
Alle leerlingen hebben zo hun eigen interesses, doelen en dromen. Wanneer docenten interesse tonen in en aansluiten op deze interesses, doelen en dromen van leerlingen, dan worden de leerlingen steeds actiever en meer betrokken bij de leeractiviteiten. Er zijn drie manieren van reageren op uitingen van interesses en doelen te onderscheiden:
- ondersteunend: de docent vraagt wat de leerling interessant vindt en wil leren en reageert op uitingen van leerlingen en doet er iets mee in zijn instructies en verdere les
- negerend: de docent reageert niet op de uitingen en vragen van de leerling en gaat door met zijn bedachte lesplan
- frustrerend: de docent reageert negatief op de uitingen en vragen van de leerlingen, geeft aan dat ze die eigen doelen opzij moeten zetten en gewoon moeten doen wat er in deze les moet gebeuren
Agency
Wanneer een leerling actief en betrokken is neemt hij de verantwoordelijkheid over zijn leerproces. Hij heeft agency. Hij laat de docent weten wat hij wil, waar hij geïnteresseerd in is, geeft zijn voorkeuren aan, geeft input en doet suggesties, doet een aanbeveling, vraagt om zeggenschap in wat er gebeurt, genereert opties, vraag naar het waarom van dingen, stelt vragen die hem helpen om te leren, vraagt om ondersteuning en begeleiding en vraagt om middelen (zoals meer tijd).
Leerling gedragingen
Een paar uitingen van leerlingen waaruit die agency blijkt en waaraan je een actieve en betrokken houding kunt zien zijn:
- ik wil leren schilderen
- ik heb interesse in Stonehenge
- Shakespear lezen is leuk, maar ik zou liever de film bekijken, mag dat ook?
- kunnen we deze taal leren in een echte setting in plaats van alleen maar via memory kaartjes?
- mag je dit met iemand samen doen?
- waarom moeten we deze veiligheidsbril dragen?
Reciprociteit
Wanneer de leerling actief en betrokken is probeert die met de docent samen te werken om een motiverende leersituatie te creëren. Een leersituatie waarin zijn psychologische basisbehoeften worden vervuld, zijn interesse wordt gestimuleerd en er een voor hem persoonlijk waardevolle leerervaring ontstaat. Wanneer de docent hierop effectief reageert ontstaat er een patroon van docent-leerling-interactie waarin wat de docent doet en zegt invloed heeft op wat de leerling doet en zegt en andersom. In een dergelijke interactie is de leerling eigenaar van zijn leerproces, verbetert zijn leren, presteren en ontwikkeling en worden de leeractiviteiten meer behoeftenondersteunend en motiverend. Dit proces kan zowel door de leerling als door de docent geïnitieerd worden.
Zes docentgedragingen
In hun onderzoeksartikel beschrijven de onderzoekers zes docentgedragingen die bijdragen aan het creëren van deze reciprociteit en een motiverend leerklimaat:
- het serieus nemen van het perspectief van leerlingen
- het vervullen van de psychologische basisbehoeften van leerlingen tijdens het lesgeven
- het geven van een rationale voor verwachtingen van de docent
- het erkennen van negatieve uitingen van leerlingen
- het uitsluitend gebruiken van uitnodigende taal
- geduld hebben
Niet direct
De onderzoekers laten zien dat de actieve en betrokken houding van leerlingen niet ontstaat door er een direct beroep op te doen. Er is geen directe relatie tussen autonomie-ondersteuning en een actieve en betrokken houding bij leerlingen. In plaats daarvan heeft de autonomie-ondersteuning een positief effect op de kwaliteit van motivatie van de leerling en vervolgens wordt de leerling actief en betrokken.
Motivatie thermostaat
De mate waarin leerlingen actief en betrokken zijn kan de docent zien als motivatie thermostaat; als indicatie van in hoeverre de motivationele behoefte van de leerlingen vervuld zijn. Wil hij graag dat de leerlingen actiever en meer betrokken raken, dan heeft hij daar invloed op via zijn eigen concrete docentgedragingen (zie de zes gedragingen hierboven).
Actieve en betrokken leerlingen
Actieve en betrokken leerlingen die eigenaar zijn van hun eigen leerproces is geen utopie, maar een heel reële optie. Docenten kunnen veel doen om een leerklimaat te creëren waarin de inherente motivationele processen van leerlingen de ruimte krijgen. Hier vind je bijvoorbeeld een boekje met daarin een werkboek progressiegericht lesgeven, waarin handvatten staan voor het creëren van een dergelijk klassenklimaat. En in deze trainingen kun je de progressiegerichte interventies en technieken goed leren gebruiken.